ΕΝΗΜΕΡΩΘΕΙΤΕ ΓΙΑ ΤΑ ΦΥΚΗ 

Θαλάσσια αγγειόσπερμα και μακροφύκη ως βιοδείκτες ποιότητας των ακτών

Οδηγός κολύμβησης



Στο παρόν έντυπο θα βρείτε τις βασικές έννοιες που είναι απαραίτητες για την κατανόηση των φυκών και του περιβάλλοντος όπου ζουν.

Ελληνική Φυκολογική Εταιρεία Ιούνιος 2007




Στο παρόν έντυπο θα βρείτε πληροφορίες για τις προοπτικές υδατοκαλλιέργειας Μακροφυκών στην Ελλάδα


Seaweed Aquaculture in Greece



Zonaria typus Small

IMG 6211 Small


ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΑ ΦΥΚΗ


Τα φύκη (και όχι φύκια), (ενικός = το φύκος, alga, πληθυντικός = τα φύκη, algae), είναι φωτοσυνθετικοί φυτικοί οργανισμοί που δεν έχουν βλαστούς, φύλλα, ρίζες, δεν σχηματίζουν σπέρματα, άνθη ή καρπούς, όπως τα ανώτερα φυτά. Αντίθετα, έχουν πρωτόγονη οργάνωση, πολύ απλή στις κατώτερες ταξινομικά ομάδες, πιο πολύπλοκη στις ανώτερες.


Σχηματίζουν σπόρια αντί σπέρματα. Ορισμένα έχουν πολύπλοκους βιολογικούς κύκλους (κύκλους ζωής). Διαφέρουν πολύ από τα Σπερματόφυτα, τόσο από τα χερσαία όσο και από τα θαλάσσια, αυτά, που οι περισσότεροι Έλληνες από άγνοια, τα αποκαλούν «φύκια». Και βέβαια στα ελληνικά ο όρος είναι «φύκη» και όχι «άλγες» όπως αναφέρονται σε ορισμένα έντυπα.


Από πλευράς μορφολογίας υπάρχει εξαιρετική ποικιλία. Υπάρχουν απλές μονοκύτταρες μορφές, αποικιακές, μικροσκοπικές, νηματοειδείς έως πολύπλοκες διακλαδισμένες ή όχι. Ορισμένα μοιάζουν με μικροσκοπικούς θάμνους, με τσαμπιά σταφυλιού, άλλα μοιάζουν με φύλλα, με δίχτυ, με σωλήνες, κ.ά.


Υπάρχουν φύκη μικροσκοπικά, αόρατα με γυμνό μάτι, όπως για παράδειγμα αυτά που συμμετέχουν στο φυτοπλαγκτό, και αποκαλούνται συνολικά μικροφύκη. Άλλα είναι ορατά με γυμνό μάτι, αυτό που βλέπουμε το ονομάζουμε θαλλό, ή και μεγάλων διαστάσεων που φθάνουν αρκετά μέτρα μήκος, όπως για παράδειγμα τα μεγάλα Φαιοφύκη, συνολικά τα αποκαλούμε μακροφύκη.


Μικροσκοπικά είναι τα Διάτομα, τα Πυρροφύκη (ή Δινοφύκη), αρκετά Χλωροφύκη, λίγα Ροδοφύκη και μερικές λιγότερο γνωστές ομάδες. Μια ιδιαίτερη ομάδα είναι τα προκαρυωτικά Κυανοφύκη (όλες οι υπόλοιπες ομάδες φυκών ανήκουν στους ευκαρυωτικούς οργανισμούς), που σήμερα ταξινομούνται στα φωτοσυνθετικά βακτήρια και ονομάζονται Κυανοβακτήρια. Αντιπροσώπους με μεγαλύτερες διαστάσεις έχουν κυρίως τα Φαιοφύκη και τα Ροδοφύκη και λιγότερο τα Χλωροφύκη.



Ποια η σημασία των Φυκών


Η σημασία των φυκών για τον άνθρωπο και τη ζωή στον πλανήτη είναι τεράστια, αλλά δυστυχώς πολύ λίγα είναι γνωστά στο ευρύ κοινό. Ενδεικτικά αναφέρονται τα παρακάτω:

  1. Το 60% του οξυγόνου που ελευθερώνεται στη φύση προέρχεται από τα φύκη (και μάλιστα κυρίως από τα μικροσκοπικά φύκη που αποτελούν το φυτοπλαγκτό/μικροφύκη).
  2. Μία μεγάλη σειρά προϊόντων καθημερινής χρήσεως (οδοντόκρεμες, καλλυντικά, κλπ.) περιέχουν παράγωγα φυκών.
  3. Έχουν πολλές εφαρμογές στην ιατρική και φαρμακευτική.
  4. Χρησιμοποιούνται ως συμπληρώματα διατροφής στον άνθρωπο, αλλά και στις υδατοκαλλιέργειες.
  5. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν για καθαρισμό υγρών αποβλήτων, ενώ αποτελούν βιοδείκτες της οικολογικής κατάστασης του υδάτινου περιβάλλοντος.
Μπορούν τα Φύκη να καλλιεργηθούν;


Αξιοποιώντας κατάλληλη τεχνολογία τα φύκη μπορούν να αυξηθούν και να αναπαραχθούν σε (ήμι-) ελεγχόμενες συνθήκες ή συνθήκες περιβάλλοντος πολύ γρήγορα, γρηγορότερα από οποιαδήποτε άλλο χερσαίο φυτό.


Τα φύκη μπορούν να καλλιεργηθούν σε χερσαίες εγκαταστάσεις (δεξαμενές, λιμνοδεξαμενές), σε κλειστούς φωτοβιοαντιδραστήρες ή στη θάλασσα (αφορά μόνο στα μακροφύκη), χρησιμοποιώντας φως, διοξείδιο του άνθρακα (CO2) και θρεπτικά άλατα του αζώτου κα του φωσφόρου. Έτσι, μπορούν να συμβάλλουν στην άμβλυνση των επιπτώσεων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και των υγρών αποβλήτων, όταν η βιομάζα των φυκών μετατρέπεται σε τροφή, βιοκαύσιμο ή άλλη χρήσιμη πρώτη ύλη.

 

Συλλογές Φυκών


Παρακάτω παρουσιάζονται οι συλλογές φυκών που βρίσκονται σε μορφή μονοκαλλιέργειας στα διάφορα Ελληνικά ιδρύματα. Στόχος της παρούσας σελίδας είναι η ενημέρωση για τις διαθέσιμες καλλιέργειες, ώστε να είναι δυνατή η ανάπτυξη συνεργασιών μεταξύ των διαφόρων ιδρυμάτων και η ανταλλαγή καλλιεργειών.


Α) Συλλογή στελεχών μικρο- και μακροφυκών του Τομέα Βοτανικής του Τμήματος Βιολογίας του Εθνικού & Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.


Στον Τομέα Βοτανικής λειτουργεί θάλαμος καλλιεργειών, όπου διατηρούνται σε ελεγχόμενες συνθήκες θερμοκρασίας και φωτισμού τα παρακάτω Φύκη:

Σχιζοκλαδιοφύκη

Schizocladia ischiensis

Φαιοφύκη

Chorda tomentosa, Dictyota phlyctaenodes, Distromium sp., Ectocarpus siliculosus, Halopteris congesta, Halopteris paniculata, Hinksiae mitchilliae, Macrocystis pyrifera (αρσενικά και θηλυκά γαμετόφυτα), Microzonia velutina, Sphacelaria radicans, Sphacelaria rigidula (αρσενικά και θηλυκά γαμετόφυτα), Splachnidium rugosum, Syringoderma phinneyi, Tilopteris mertensii

Χλωροφύκη

Klebsormidium flaccidum, Klebsormidium subtile, Klebsormidium subtillissimum, Spirogyra sp., Stichococcus bacillaris

 

Υπεύθυνος καλλιεργειών:

Δρ. Κατσαρός Χρήστος Τομέας Βοτανικής,

Τμήμα Βιολογίας, Πανεπιστήμιο Αθηνών, ΤΚ 157 84, Αθήνα

Τηλ. 2107274652, Fax: 2107274702 ,

email: christos.katsaros@biol.uoa.gr

 

Β) Συλλογή στελεχών μικρο-, μακροφυκών του Ινστιτούτου Αλιευτικής Έρευνας (ΕΛ.Γ.Ο. - ΔΗΜΗΤΡΑ).


Στο Εργαστήριο «Βενθικής Οικολογίας & Τεχνολογίας» του ΙΝ.ΑΛ.Ε, υπάρχουν θάλαμοι καλλιέργειας σταθερού φωτισμού και θερμοκρασίας, όπου διατηρούνται είδη/στελέχη μακροφυκών των ελληνικών ακτών:

Χλωροφύκη

Cladophora glomerata, Ulva sp., Bryopsis sp., Haematococcus pluvialis, Chlorella vulgaris (από Β. Ευρώπη)

Ροδοφύκη

Ceramium sp., Chondracanthus teedii, Falkenbergia rufolanosa, Gracilaria sp., Gracilaria bursa – pastoris, Gracilariοpsis vermicularis, Polysiphonia sp., Porphyra olivii, Sphaerococcus coronopifolius

Φαιοφύκη

Dictyota spiralis

 

Υπεύθυνος καλλιεργειών:

Δρ Ορφανίδης Σωτήριος

Ινστιτούτο Αλιευτικής Έρευνας, 64007 Νέα Πέραμος, Καβάλα

Τηλ.: 25940 29039, Fax: 25940 22222

email: sorfanid@inale.gr